Samarqanddagi Tilla Qori madrasasi

Bibixonim Tamerlanning katta xotini edi. Bu ayol haqida kam narsa ma'lum. Shubhasiz, u buyuk bosqinchining asosiy sevgisi edi, deb aytishimiz mumkin. Bibixonim maqbarasi Temurlanning shaxsiy farmoni bilan 1390-yillarda qurilgan. Tashqi tomondan, bino juda kamtarona ko'rinadi. Ammo ichkaridan u bej soyalarning ajoyib go'zal stalaktitlari bilan bezatilgan.

Samarqand shahri o'zining hayratlanarli darajada uzoq tarixi bilan mashhur - u bizning eramizdan 8 asr oldin asos solingan dunyodagi eng qadimiy shaharlardan biridir. Bir paytlar bu shahar Sharq va Gʻarbni bogʻlovchi eng muhim nuqta boʻlib, Samarqand orqali Buyuk Ipak yoʻli oʻtgan. Shu sababli, bu erda, boshqa hech qanday joyda bo'lgani kabi, juda ko'p madaniy va tarixiy yodgorliklar - maqbaralar, muzeylar, masjidlar, qadimiy aholi punktlari xarobalari va boshqalar saqlanib qolgan.

Tog'lar Toshkentdan 80 km uzoqlikda joylashgan. Tog ' tizmasi nisbatan past, tog'larning o'rtacha balandligi 1500 metrni tashkil etadi, ammo Osiyoda qishki dam olish uchun eng yaxshi joylardan biri hisoblanadi. Tog'larda chang'ichilar va sayyohlar uchun ko'plab marshrutlar mavjud. Shuningdek, alpinizm uchun sharoitlar mavjud. Yozda gullar o'sadigan o'tloqlar hayratlanarli darajada chiroyli. Tog'li qishloqlarda sayyohlar qabul qilinadi va ularga turar joy beriladi.

✔️ Katta hududda joylashgan Zomin davlat tog‘ archa qo‘riqxonasi va uning tarkibiga kiradigan Baxmal o‘rmon xo‘jaligi, Zomin o‘rmon xo‘jaligi, umumiy maydoni 26840 ga. teng bo‘lgan Zomin milliy tabiiy bog‘i;

✔️ Kristall ko‘llar

Nurota tizmalari o‘zining janubiy, qisman g‘arbiy va vohasining bir qismini o‘rab, moʻtadil iqlimni taʼminlaydi, shuningdek, mintaqaning shimolidagi Aydar-Arnasay ko‘llar tizimiga relyef va tabiiy go‘zallikning o‘ziga xosligini beradi;

✔️ Milliy sihatgoh - "Zomin" sanatoriysi

Zomin milliy bog‘ida dengiz sathidan 2 ming metr balandlikda “Zomin” sihatgohi joylashgan.

Eng toza havo, tog‘li landshaftlar, ignabargli o‘simliklar - bularning barchasi kattalar va bolalarga tibbiy muolajalar o‘tqazish uchun eng yaxshi sharoit hisoblanadi.

✔️ Qadimiy ziyoratgohlar va Parpi Oyim majmuasi.

Jaholatga qarshi maʼrifat” shiori ostida boʻlib oʻtayotgan maʼnaviy-maʼrifiy targʻibot tadbirlari yurtimiz boʻylab keng qamrovda olib borilmoqda.

Bugun, 21-avgust kunidan boshlab, Mir Arab oliy madrasasida Oʻzbekiston musulmonlari idorasi hamda Oʻzbekiston Respublikasi Din ishlari boʻyicha qoʻmita hamkorligida Buxoro viloyatida oʻtkaziladigan maʼnaviy-maʼrifiy targʻibot tadbirlari boshlandi. Tadbirda Respublika boʻyicha barcha viloyatlarda faoliyat yuritib kelayotgan 219 ta tuman, shahar bosh imom-xatiblari tashrif buyurishdi.

Samarqandning ko’hna qismida, Amir Temur jome’ masjidining kunchiqar tomonida, bundan olti asrlar ilgari barpo qilingan, mo’jazgina, asrlar yukidan beli bukchayib qolgan bir me’moriy obida qad rostlab turibdi. Bu obidaning gumbazi ostida Amir Temurning suyukli xotini, u bilan ko’plab issiq-sovuqlarni birga baham ko’rgan, zukko, tadbirkor, oqila Katta xonim-Saroymulkxonim-Bibixonim abadiy uyquda yotibdi. Har xil ofatlar, qarovsizlik va asrlarning zalvorli yukidan uning gumbazi yiqilib tushdi,ammo butunlay yo’q bo’lib ketmadi.Bibixonim maqbarasi haqidagi ilk tarixiy ma’lumotlarni biz 1404 yili Samarqandga tashrif buyurgan, Kastiliya qiroli Hyenrix III ning elchisi Rui Gonsales de Klavixoning kundaliklaridan o’qishimiz mumkin. Ispan elchisi bu yodgorlik haqida: – “Dushanba, yigirma to’qqizinchi sentyabr kuni janob (ya’ni, Amir Temur) Samarqand shahriga jo’nadi va shaharga kirish yo’lining ustida joylashgan bir uyga to’xtadi. Bu uyni janob xotini Kan’oning (Bibixonimning onasi) uchun qurdirgandi. Uning onasi shu uyning ichidagi sag’anaga dafn etilgan. Uy juda hashamatli bo’lib ichi ajoyib bezatilgan. Ularda uylarni juda hashamatli bezatish odati bo’lmasa-da, bu uy hashamatli, u hali bitmagan, har kuni ish bormoqda» – deb yozgan edi. Bu yerda gap Saroymulkxonim-Bibixonim madrasasi va unga yondosh qilib Amir Temur tomonidan qaynonasi, ya’ni, Bibixonimning onasi, amir Qozonxonning xotini uchun qurdirgan maqbara haqida borayotgani yirik tarixchilar tomonidan tan olingan. 

Bibixonim maqbarasi qurilgan davrda juda hashamatli va mahobatli bo’lgan, uning devorlari rang-barang koshinlar, naqshlar hamda Qur’ondan keltirilgan oyatlar bitilgan yozuvlar bilan bezatilgan. Maqbaraning ichki tuzilishi, xuddi Go’ri Amir maqbarasidek ikki, qavatli, pastda sag’ana, tepada esa ziyoratxona bo’lgan. Maqbaraning gumbazi yiqilganidan so’ng unig ichiga qor-yomg’irlar tushib sag’ananing tomi ham yiqilib tushgan. 1941 yili arxeolog Yahyo Fulomov rahbarligidagi olimlar maqbarada qazish ishlarini olib borishib, shu paytgacha no’malum bo’lgan ko’pgina narsalarni aniqladilar. Shu paytgacha, sag’ana o’rtasidagi bo’sh yerning tagida yashirin qabrlar mavjud, degan taxminlar bor edi. Bu yer qazib ko’rilgada, bu yerda hyech qanday yashirin qabr yo’qligi ma’lum bo’ldi. Shuningdek, ekspedisiya a’zolari maqbara XI-XII asrlarga oid madaniy qatlam ustida bunyod qilinganligini aniqladilar. 1941 yilning iyun oyida YA.Fulomov boshchiligidagi arxeologlar maqbaradagi qabrlarni ham ochib o’rgandilar.

Shuni aytish lozimki, ushbu maqbaraga dafn etilganlar, marmartoshlardan yo’nilgan tosh tobutlarga kumilganlar. Ushbu tosh tobutlar dastlab maqbaraning pastiga, ya’ni, sag’anaga qo’yilgan edi, sag’ananing tomi yiqilib tushganidan so’ng esa tosh tobutlar tokchalar ichiga joylashtirilgandir. Arxeologlar dastlab shimoliy tokchada turgan tosh tobutni ochishga kirishdilar. Tosh tobutni yopib turgan tosh qopqoq ko’tarib olingach, uning ichida paxta, gazlamalarga aralashib yotgan suyaklar ko’rindi. Mumiyolangan suyaklar shu darajada aralashtirib tashlanganki, oyoq suyaklari bosh suyaklari bilan birga yotardi. Antropolog M.Gerasimovning aniqlashiga ushbu suyaklar 25-30 yoshli ayol kishiga tegishli ekan. Tosh tobutning qopqog’ida hyech qanday yozuvlar bo’lmaganligi uchun malikaning shaxsiyatini aniqlab bo’lmadi. Shundan so’ng olimlar, shimoliy tokchaga qo’yilgan ikkinchi tosh tobutni ochishga kirishdilar. Bu tobutning uzunligi 1 m 90 sm, eni 47-66 sm, balandligi 37sm, bo’lib u ham yaxlit, kulrang marmartoshdan yasalgan edi. Tosh tobutning qopqog’i ochilgach, uning ichida aralash quralash bo’lib yotgan suyaklar, tuproq, paxta va gazlama qoldiqlari ko’rindi. Tobut ichidagi suyaklar shu darajada ezilib ketgan ediki, uni yoshini aniqlashni iloji bo’lmadi, faqatgina antropolog M.Gerasimov ushbu suyaklar keksa ayol kishiga tegishli ekanligini aniqladi. Shundan so’ng, maqbaraning sharqiy tokchasida tur¬gan tosh tobutlarni ochishga kirishildi. Bu yerda uchta tosh tobut yonma-yon qo’yilgan bo’lib, ular ham yaxlit marmartoshlarning ichini yo’nib tayyorlangan edi. Sharqiy tokchadagi uchala tosh tobutning ikkalasi bo’m-bo’sh bo’lib, faqat bittasining ichida jasad saqlangan ekan. Bu tobutdagi jasad ham titib tashlanganli uchun anchayin tartibsiz holatda yotar edi. Jasad dafn qilinishidan oldin mo’miyolangan, jasadnig yonidan bir necha taqinchoq, rayhon barglari va kafanning qoldiqlari topildi. 1941 yilda ushbu tosh tobut ochilayotganda, uning qopqog’i ustida hyech qanday yozuvlar uchratilmadi, ammo, tarixchi S.A. Lapinning yozishicha, u 1889 yili maqbaraga kirganida, ushbu tobutning usida yozuv bitilgan tosh qopqoqni ko’rganligini yozib qoldirgan. Uning yozishicha, qopqoqning ustida, Qur’ondan ko’chirilgan oyat va pastroqda esa: “Majnunning o’limidan so’ng ming yil o’tsa hamki, uning kafanidan hamon ishq dardi taraladi” degan yozuv bo’lgan. 1926 yili rassom I.Mrachkovskiy maqbarada tadqiqot o’tkazganida, bu yozuvli taxta o’g’irlanib, uning o’rniga oddiy, yozuvsiz qopqoq qo’yilganligini yozgan edi. Shu o’rinda, nega toshtobutlardagi jasadlar titib tashlangan, uni kimlar, qachon qilishgan? – degan savol tug’ilishi mumkin. Bu savolga javob topish uchun gapni ilgariroqdan boshlamoq lozimdir.Samarqand me’morchilik yodgorliklarni o’rgangan arxeolog M.Ye.Massonning arxeolog YA.Fulomovga aytishicha, Bibixonim maqbarasidagi tosh tobutlar dastlab 1871 yili Samarqand Rossiya imperiyasi tomonidan istilo qilinganidan so’ng ochilgan. Ammo, tobutlar qanday maqsadda ochilganligini M.Ye.Masson ham bilmagan. Tosh tobutlar ikkinchi marta 1926 yili bir guruh o’g’rilar tomonidan ochilgan. O’g’rilar tobutlarni titib marhumlarni taqinchoqlarini va boshqa bezaklarini o’g’irlaganlar. Shu tufayli, toshtobutlar 1941 yili uchinchi marta ochilganida uning ichidagi suyaklar ag’dar-to’ntar bo’lib yotardi. Bibixonim maqbarasidagi tosh tobutlarning qopqoqlarida hyech qanday yozuvlar bo’lmaganligi uchun bu yerga dafn etilgan marhumlarning shaxsiyatlarini aniqlash ancha mushkul bo’ldi. Olimlar birinchi bo’lib ochilgan tosh tobutdagi malikaning shaxsiyatini aniqlay olmadilar, ammo, uni temuriylar xonadoniga mansub oliy martabali malika bo’lganligini e’tirof etdilar. Shimoliy tokchadagi ikkinchi tosh tobutga dafn etilgan marhumani Bibixonimning onasiga tegishli ekanligi aytildi. Sharqiy tokchada joylashgan, uchinchi bo’lib ochilgan maqbaradagi eng yirik tosh tobutga dafn etilgan jasadning shaxsiyati haqida ancha bahslar bo’ldi. Shun¬ing uchun ko’plab tarixiy manbalar o’rganildi, har xil taxminlar farazlar tahlil qilindi, antropologlar jasadning yoshini aniqladilar. Skulptor M.Gerasimov marhumaning hujjatli portretini yaratdi. Barcha dalillar, taxminlar va ilmiy xulosalar jamlanib muhokoma etilgach, tadqiqotchilar bu suyaklar Amir Temurning suyukli xotini Katta xonim-Bibixonimniki, degan qarorga keldilar. Shu o’rinda Bibixonim shaxsiyati haqida ham ozgina to’xtalmoq lozimdir. Tarixchilarning yozishlaricha, Bibixonim, XIV asrning 40yillarida Movorounnahrga xonlik qilgan Chig’atoy xonadoniga mansub amir Qozonxonning qizi bo’lgan. Taxminlarga ko’ra u 1341 yili hozirgi Qashqadaryo vohasidagi Zanjirsaroyda tavallud topgan. Amir Qozonxon davlatda tartib o’rnatish yo’lida har xil qarshiliklarga uchrab 1346 yili bir guruh beklar tomonidan o’ldiriladi. Bu fojea yuz berganida Bibixonim 5-6 yoshlarda edi. U balog’atga yetgach amir Qozog’onning nabirasi Husayn¬ga turmushga beradilar. 1370 yili amir Xusayn Xuttalon amiri Kayxusrav tomonidan uldirilgach, Bibixonimga Amir Temur uylanadi. U xonning qizi bo’lganligi tufayli Amir Temurning haramida Katta xonim degan unvonga ega bo’ladi. Bibixonimning go’zalligi, aql-farosati, nozik didi, keng va shafqatli qalbi haqida xalq orasida necha-necha afsonalar saqlanib qolgan.

O’sha davrda yashagan bir shoir Bibixonimning go’zalligi haqida: “Uning go’zalligini so’z bilan anglatish mushkul, chunki ul har qanday go’zal so’zdan-da go’zaldir”-deb yozgan ekan. Bibixonimni aql-farosati, mehribonchiligini Amir Temur yuksak baholar edi, shu sababli, sohibqiron oqila malikaga temuriy shahzodalarning tarbiyasini ishonib topshirgan edi. Bibixonimga tabiat ona bo’lish baxtini bermagan edi, u bor mehr-muhabbatini Mirzo Ulug’bek, Muhammad Sulton, Xalil Sulton kabi suyukli nabiralariga baxsh etdi.

Bibixonim o’z sarmoyasidan Samarqandda ulug’vor madrasa bunyod qildi, olimlar shoirlar va me’morlarga g’amxo’rlik qildi. Arab tarixchisi Ibn Arabshohning yozishicha, uni Xalil Sultonning xotini Shodimulk yashirin ravishda zaharlab o’ldirgan… Hozirgi kunlarda Bibixonim mangu uyquda yotgan maqbara ta’mirlanmoqda, yana o’z asliga qaytmoqda, bu yerga ziyoratga kelayotganlarning soni kundan kunga oshib bormoqda…

Va, albatta, O‘zbekistonning diqqatga sazovor joylari haqida gapirar ekanmiz, Buxoroning hech bo‘lmaganda ayrim diqqatga sazovor joylarini eslatib o‘tmaslikning iloji yo‘q. Shaharning asosiy maydonlaridan biri Lyabi-Hauz Buxoroning chinakam xazinasi – bu yerda sharq xalq og‘zaki ijodida sevimli qahramon – Xoja Nasriddin sharafiga o‘rnatilgan masjid, madrasa va yodgorlikdan iborat butun bir me’moriy ansambl mavjud. Hudud favvorali ajoyib toza hovuz bilan o'ralgan. Aynan Lyabi-Xauz Buxoroda turli ommaviy bayramlar va rasmiy bayramlar o'tkaziladigan sevimli joyga aylandi.
 

“Bukhara Desert Oasis & Spa” инновацион туризм кластери ҳамда “Uzbekistan Helicopters” МЧЖ билан ҳамкорликда туризмни ривожлантириш ҳамда сайёҳларни янада жалб қилиш мақсадида вертолёт билан парвоз йўлга қўйилди.

2023 йилнинг 23-24 сентябрь (шанба, якшанба) кунлари осмон-у фалакдан Ромитаннинг мафтункор табиатини кўриш билан биргаликда “Bukhara Desert Oasis & Spa” инновацион туризм кластери бўйлаб саёҳат қилишингиз мумкин.

Маълумот ўрнида, вертолёт билан саёҳат 1 киши учун — 1 млн 200 минг сўм. Бахтли ва қувончли лаҳзаларингизни самода ўтказиш учун (LOVE STORY келин-куёв+3 киши) — 6 млн сўм. 
От, туя, электромобиль, квадрацикл, йўл танламас “Жип”лар билан ФОТОСЕССИЯ қилиш учун хизматлар ҳақи 300 минг сўмни ташкил этади.

Toshkentdagi eng katta istirohat bog‘i 1932 yilda komsomolchilar tomonidan tashkil etilgan. Ilgari uning o'rnida eski g'isht zavodining karerlari bo'lgan. Sovet davrida bogʻ Lenin komsomoli nomi bilan atalgan, SSSR parchalanganidan soʻng XV asrning buyuk oʻzbek shoiri va maʼrifatparvari Alisher Navoiy sharafiga oʻzgartirilgan. Bog' hududida piyoda yo'laklari, attraksionlar, kafelar va sun'iy ko'l mavjud bo'lib, uning sharqiy qirg'og'i plyaj uchun moslashtirilgan. Ochiq gumbazli rotunda ostida yodgorlik joylashgan

Samarqand shahrida Turkiy davlatlar tashkiloti sogʻliqni saqlash vazirlari yigʻilishi va Turkiy dunyo tibbiyot kongressi boshlandi.

Unda tashkilotga aʼzo sogʻliqni saqlash vazirlaridan tashqari Tatariston sogʻliqni saqlash vaziri ham ishtirok etmoqda.

Kongressni Samarqand viloyati hokimi Erkinjon Turdimov kirish soʻzi bilan ochib, bugungi tadbirning ahamiyati, maqsadi va erishilishi kutilayotgan natijalar haqida toʻxtalib oʻtdi.

Toshkentning islomiy ziyoratgohlari orasida yana bir diqqatga sazovor joyni alohida ta'kidlash joiz. Minor masjidi oq marmar bezaklari uchun "Oq" laqabini oldi. Toza ob-havoda, u hatto ichkaridan porlayotganga o'xshaydi. Minor masjidi bir vaqtning o'zida 2400 nafar dindorni sig'dira oladi. 2014-yilda qurilgan bino poytaxtimizning eng yosh meʼmoriy durdonalari sirasiga kiradi. Bino dekoratsiyasida o‘zbek an’analari aks etgan: loy-gips o‘ymakorligi, freskalar, devorlarda Qur’on so‘zlari. Ichkarida muqaddas Makka shahrining yo'nalishini ko'rsatadigan devorda mehrob - tokcha ham mavjud.

Samarqanddagi yana bir ziyoratgoh bu qadimiy Afrasiyob manzilgohidir. Bu dunyodagi eng katta arxeologik yodgorliklardan biri. Miloddan avvalgi 7-asrda tashkil etilgan aholi punkti. e., XIII asrgacha davom etgan. Hozirgacha undan faqat tepaliklar qolgan. Joylar nafaqat o'zining shonli o'tmishi, balki bugungi kuni bilan ham diqqatga sazovordir. Aholi punkti chegaralarida diqqatga sazovor meʼmoriy yodgorliklar: Doniyor paygʻambar maqbarasi, Nuriddin Basir maqbarasi, Maxsumbobo maqbarasi. Samarqand jamg‘armasi tarixi muzeyini ham ko‘rishga arziydi.

O‘zbekiston Prezidenti raisligida Romitan shahrida bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda Buxoro viloyatini rivojlantirish imkoniyatlari muhokama qilindi Yil oxiriga qadar Buxoro viloyatida 858 ta loyiha amalga oshirilib, 15 ming ish o‘rni yaratiladi.

 O‘zbekiston Prezidenti raisligida Romitan shahrida bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda Buxoro viloyatini rivojlantirish imkoniyatlari muhokama qilindi.

Botanika bog `i

Ularni bog'lang. Akademik Rusanov butun O'rta Osiyodagi eng katta shon-sharafga ega. Butun dunyodan o'simlik turlarining soni 4,5 mingtani tashkil etadi.Botanika bog'ining butun florasi beshta qit'aga mos keladigan "geografik" zonalarga bo'lingan. Attraksion butun yil davomida tashrif buyuruvchilar uchun ochiq. Bog' har qanday faslda go'zal: bahor va yozda bu erda tropik gullar gullaydi, daraxtlarning tojlari yashil rangga aylanadi va kuzda barglar yorqin ranglar bilan porlaydi. Flora lolalar, binafshalar, atirgullar bilan ifodalanadi; papayya, mirtle, non va kofe daraxtlari bor. O'simliklar issiqxonalarda ham, ochiq havoda ham saqlanadi.

Gur-Emir (Temur maqbarasi)

Gur-amir 15-asr boshlarida Muhammad Sulton buyrugʻi bilan qurilgan. Majmua dastlab madrasadan iborat boʻlib, unda Samarqand zodagonlari va xonaqohlarining farzandlari oʻqitilgan. Ammo nabirasi to'satdan vafot etganidan so'ng, dahshatli qayg'uga botgan Amir Temur Gur-amir ansamblini to'ldirishi kerak bo'lgan maqbara qurishni buyurdi. Uning ichki bezagi boy va hashamatli bo'lib, binoning tepasida ko'k rangli mozaika bilan qoplangan gumbaz joylashgan.

Yo'lovchilarning asosiy qismi xalqaro yo'nalishlarga to'g'ri keldi: ushbu reyslarda  393 698 yo'lovchilarga (+116,9%) xizmat ko'rsatildi. 

2023 yilning birinchi yarmida Samarqanddan eng  koʻp yo'lovchi Moskva, Istanbul, Sankt-Peterburg, Dubay va Abu-Dabi shaharlariga  bo'ldi. 

Yilning birinchi yarmida ichki aviaqatnovlar tashish hajmi 45 975 yo'lovchini (+169,7%) tashkil etdi.

 Toshkent esa eng ko'p uchadigan ichki yo'nalishga aylandi. 

2023 yil boshidan Samarqand xalqaro aeroporti o'z yo'nalish tarmog'ini kengaytirdi va yilning birinchi yarmida Samarqanddan parvozlar 6 ta ichki va 18 ta xalqaro yo'nalishlarda amalga oshirildi. Ulardan Tel-Aviv, Al-Quvayt, Mineralniy Vodiy va Samara birinchi bor ochilgan yangi yo'nalishlar.

Buxorodagi minora va Kalyan masjidi
Minora va Kalyon masjidi Buxoro markazidagi eng go‘zal me’moriy ansamblga tegishli. Ular Registon maydonida joylashgan. Kalyan minorasi - maydondagi eng qadimgi bino, u 1127 yilda qurilgan. Uning mavjudligi davomida u deyarli ta'mirlanmagan. Kalyan masjidi Oʻrta Osiyoda ikkinchi yirik masjid boʻlib, uning qurilishi 1514 yilda yakunlangan. U mozaikalar bilan ajoyib tarzda bezatilgan.